علل افزایش بی‌سابقه و روزافزون قیمت خودرو در ایران

 

 

 

--  مصطفی برزنونی

 

 

 

 

در هفته‌ها و ماه‌های اخیر، بازار خودرو در ایران با پدیده‌ای کم‌سابقه روبه‌رو شده است؛ افزایش تقریباً روزانه و نامتعارف قیمت‌ها که نه‌تنها خریداران مصرفی، بلکه فعالان حرفه‌ای این بازار را نیز دچار سردرگمی کرده است. بررسی شرایط حاکم بر بازار نشان می‌دهد که این جهش قیمتی بیش از آنکه صرفاً ریشه در عوامل تولیدی داشته باشد، حاصل ترکیبی از متغیرهای اقتصادی و روانی است.

 

1️⃣ افزایش افسارگسیخته نرخ ارز

 

نخستین و مهم‌ترین عامل، رشد بی‌ثبات و مداوم نرخ ارز، به‌ویژه دلار است. در اقتصاد ایران، نرخ دلار نقش شاخص انتظارات تورمی را ایفا می‌کند. با افزایش قیمت ارز، حتی پیش از آنکه هزینه‌های واقعی تولید یا واردات تغییر کند، بازار خودرو واکنش نشان می‌دهد. این واکنش سریع، بیشتر جنبه ذهنی و انتظاری دارد و باعث می‌شود قیمت‌ها جلوتر از واقعیت‌های اقتصادی افزایش یابند.

 

2️⃣ تشدید تقاضای هیجانی تحت تأثیر جو روانی

 

افزایش پی‌درپی قیمت‌ها، فضای روانی خاصی در بازار ایجاد کرده است. خریداران، نگران از گران‌تر شدن بیشتر خودرو، برای جا نماندن از بازار اقدام به خرید می‌کنند. در این شرایط، خودرو از یک کالای مصرفی به ابزاری برای حفظ ارزش سرمایه تبدیل می‌شود.

 

در مقابل، بسیاری از فروشندگان، واسطه‌گران، دلالان و سرمایه‌داران نیز با پیش‌بینی تداوم روند افزایشی، از عرضه خودرو خودداری کرده و به سمت احتکار و دپوی خودرو حرکت می‌کنند. این رفتار، عرضه مؤثر را کاهش داده و شکاف میان عرضه و تقاضا را عمیق‌تر می‌کند.

 

3️⃣ قیمت‌سازی و اعلام نرخ‌های نامتعارف

 

عامل مهم دیگر، قیمت‌گذاری‌های غیرمنطقی و نامتعارف از سوی برخی فروشندگان است. در فضای ملتهب بازار، قیمت‌های پیشنهادی — بدون انجام معامله واقعی— به‌سرعت به عنوان مرجع قیمتی در بازار پذیرفته می‌شوند. سایر فروشندگان نیز با استناد به همین قیمت‌ها، نرخ‌های خود را افزایش می‌دهند و بدین ترتیب، یک چرخه معیوب از افزایش مصنوعی قیمت‌ها شکل می‌گیرد.

 

♨️ جمع‌بندی

 

آنچه امروز در بازار خودرو ایران مشاهده می‌شود، بازاری است که بیش از آنکه بر پایه عرضه و تقاضای واقعی شکل گرفته باشد، تحت تأثیر انتظارات تورمی و جو روانی قرار دارد. ترکیب افزایش نرخ ارز، تقاضای هیجانی، احتکار و قیمت‌سازی، موجب شده است که قیمت خودرو به‌صورت زنجیره‌ای و بی‌وقفه افزایش یابد.

 

تا زمانی که ثبات نسبی به بازار ارز بازنگردد، جو روانی تخلیه نشود و عرضه واقعی تقویت نگردد، نمی‌توان انتظار کاهش پایدار قیمت‌ها در بازار خودرو را داشت.